مجله تحقیقات آزمایشگاهی دامپزشکی
سال یازدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1398)

توسعه پایدار در زمینه پرورش شتر در ایران بر سه رکن اصلی: دامپرور آگاه و توانمند، شتر سالم و پر تولید و دسترسی به مرتع مناسب استوار است. در حال حاضر پرورش شتر در ایران با چالش های گوناگونی مواجه است. در گذشته بدلیل دیدگاه های ناصحیح فرهنگی، شتر جایگاه مناسبی در تولید ملی کشور پیدا نکرده بود. بطوریکه حتی در سرفصل دروس دانشگاهی نیز موضوع شتر مغفول مانده بود. ولی خشکسالی های طولانی، کمبود آبهای سطحی و زیر زمینی و به تبع آن شوری آبها و بیابانی شدن اراضی کشور، شرایط را تغییر داده و رویکردی مثبت برای پرورش و توسعه این دام مقاوم مهیا ساخته است. از دیگر عوامل رویکرد مثبت به توسعه پرورش شتر وجود محصولات ارگانیک بویژه شیر آن می باشد که بعنوان غذا - دارو در سطح جهانی مطرح می باشد. بطوریکه حتی کشورهای غربی که شتر ندارند درصدد تاسیس واحدهای پرورش شتر برآمده اند. مستندات ارایه شده توسط سازمان خواروبار جهانی نشان دهنده این واقعیت تلخ است که جمعیت شتر در ایران در حال کاهش است. بر اساس آخرین آمار این سازمان، جمعیت شتر ایران به کمتر از یکصد هزار نفر در سال 1395 رسیده است. بر اساس مشاهدات  میدانی اینجانب، شش عامل عمده در کاهش جمعیت شتر در ایران عبارتند از: مرگ و میر حاشیها (بچه شترها)، راندمان پایین تولید مثلی، عدم برنامه ریزی برای کنترل و پیشگیری بیماریهای رایج، عدم فرهنگ سازی، فقدان نقشه راه و کشتار بی رویه. در حالیکه تمامی این عوامل را می توان با برنامه ریزی صحیح  مدیریت نمود. با استفاده از تکنولوژی های تولید مثل نظیر تلقیح مصنوعی و انتقال رویان می توان راندمان تولید گوشت و شیر شتر را در کشور افزایش داد. در ایران بالغ بر 35 میلیون هکتار اراضی بیابانی مناسب برای پرورش شتر وجود دارد. اگر برای هر نفر شتر 50 هکتار از این اراضی در نظر گرفته شود، ایران پتانسیل پرورش هفتصد هزار نفر شتر را دارا می باشد که این تعداد قادر است حداقل 300 تن شیر در روز و 7500 تن گوشت ارگانیک را در سال تولید نماید. در همین رابطه برنامه ریزی برای احیا مراتع با علوفه های شور پسند نیز باید در دستور کار قرار گیرد. بطور خلاصه، با اتخاذ سیاست های صحیح حمایتی، مدیریت مراتع، توجه عالمانه به پرورش و تولیدات شتر و کنترل و پیشگیری از بیماریهای رایج و کاهش مرگ و میر حاشیها می توان گامی موثر در افزایش جمعیت شتر کشور برداشت.

مقاومت بالای شتر، نسبت به شرایط سخت محیط، موجب شده است تا قوانین رفاهی مربوط به این حیوان، نسبت به سایر دام های صنعتی، کمتر به چشم بخورد. اما این مساله نباید دلیلی بر عدم وجود چنین قوانینی برای شتر شود؛ چرا که شتر نیز مانند سایر دام ها، آستانه ی تحملی دارد که حتما باید در نظر گرفته شود و از تحمیل فشار بیش از این آستانه جلوگیری شود. در این مقاله سعی شده است تا مدلی کاربردی برای برقراری نسبی رفاه شتر ارایه شود، تا با کمترین هزینه، بیشترین بهره وری از حیوان فراهم شود. این مقدار بهره وری در دام، قطعا با شرایط روحی و آرامش روانی حیوان ارتباط مستقیم و معنی داری دارد؛ که دستیابی به چنین شرایطی، با ایجاد رفاه ممکن خواهد بود. ارایه ی یک مدل کاربردی برای رفاه، با تکیه بر رفتارشناسی امکان پذیر است؛ بنابراین در این مقاله سعی شده است، تا با استفاده از رفتار شتر، به ارایه ی این قوانین رفاهی بپردازد. البته علاوه بر مطالب مرتبط با رفتار شتر، سعی شده است تا از سایر مقاله های مربوط به رفاه نیز استفاده شود. در این مقاله بخش های مختلفی از زندگی شتر که مرتبط با رفاه است، مورد بررسی قرار گرفته است، از جمله تغذیه شتر، موارد مرتبط با مدیریت و ضعف مدیریت (مانند بیماری های ناشی از ضعف مدیریت)، تولید مثل شتر، نقل و انتقال شتر و... . با توجه به وقوع خشکسالی های اخیر و کمبود فراوان آب و سایر منابع، پیشنهاد می شود تا برای تامین موادی مانند گوشت، شیر، پشم و... از شتر به عنوان یک حیوان مولد غذا استفاده شود، که این امر، موجب صنعتی شدن پرورش شتر خواهد شد. بنابراین وجود شرایط رفاهی مناسب برای پرورش شتر در ابعاد گسترده، امری ضروری و انکارناپذیر است.

مطالعه اکولوژی انگلهای سگ های ولگرد از اهمیت زیادی برخورداراست. باتوجه به  امکان انتقال انگل های مشترک از سگ های ولگرد به انسان، این انگل ها از جمله خطرات بالقوه جوامع انسانی امروز محسوب می شود که نیاز به مطالعات جامع دارد. دیروفیلاریا ایمیتیس انتشار جهانی دارد و ایران یکی از مناطق اندمیک برای این آلودگی است.ازاین رو، تحقیق حاضر با هدف بررسی آلودگی به دیروفیلاریا ایمیتیس در سگ های ولگرد استان های گیلان، قزوین وما زندران با استفاده از روش HRM Real -Time PCR و مقایسه آن با روش PCR معمولی انجام شد. مهمترین سوال تحقیق این بود که: آیا روش  HRM Real -Time PCRقادر به تفریق گونه های فیلرهای آلوده کننده سگ در ایران و همچنین قادر به تشخیص عفونت مخفی است؟به این منظوردر بررسی حاضر، نمونه خون های حاوی ضد انعقاد از 138 قلاده سگهای ولگرد در استانهای گیلان، مازندران و قزوین با روش مولکولی مورد ارزیابی قرار گرفتند.دراین مطالعه  قسمتی از ژنcoxI دیروفیلاریا ایمیتیس (به طولbp 256) تکثیر گردید. روش HRM Real -Time PCRبا استفاده از دستگاه روتورژن انجام شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که در مجموع از 138 نمونه جمع آوری شده ازسه استان گیلان، مازندران و قزوین با روش  PCR معمولی وHRM Real -Time PCR  8/47 % از نمونه ها مثبت شدند.  در مطالعه حاضر حساسیت روش PCR وHRM Real -Time PCR100 % حاصل شد (حساسیت و ویژگی براساس روش استاندارد طلایی  PCR و تعیین توالی قطعه های تکثیر شده، محاسبه شد)ویژگی هردوروش 100% است. نتایج HRM Real -timePCR نشان داد که PCR براساس ژن coxI انگل  قادر به تشخیص آلودگی است. نمونه هایی کهPCR  مثبت بودند، دارای میانگین دمای ذوب ºc 66/ 76بودند ، این توالی ها در سطح نوکلیوتید اختلاف 2-1 % داشتند، اما ترجمه این توالی ها به اسید آمینه تشابه 100% نشان داد، به عبارت دیگر دمای ذوب قادر به تفریق 2-1%اختلاف درسطح نوکلیوتید بود. اما در نمونه های  مورد بررسی در مطالعه حاضر اختلافی در سطح گونه دیروفیلاریا ایمیتیس یا احتمال سویه زایی مشاهده نشد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که به منظور تشخیص آلودگی سگها به دیروفیلاریازیس لازم است روش های ملکولی بکارگرفته شوند و روش HRM Real-TimePCR  که مبتنی برتغییرات دمای ذوب ناشی از اختلاف در سطح نوکلیوتید ها است، می تواند به منظور تفریق گونه فیلر آلوده کننده استفاده شود.

دست ورزی آزمایشگاهی گامت و جنین ها و همچنین سن بالای مادر می تواند تعادل بین ظرفیت آنتی اکسیدانی و رادیکال های آزاد را به نفع استرس اکسیداتیو جابجا کند. افزایش استرس اکسیداتیو می تواند باعث کاهش تولید انرژی و نقص در جدایی کروموزوم ها گردد و از این طریق تکوین رویان را به مخاطره بیاندازد. اضافه کردن کوآنزیم Q10 (CoQ10) به محیط می تواند باعث ایجاد تعادل در تولید انرژی و کاهش استرس اکسیداتیو گردد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر اضافه کردن CoQ10 به محیط بلوغ تخمک گوسفند بر تکوین رویان های حاصله بوده و همچنین آزمایش اثر این ماده بر سطوح گونه های فعال اکسیژن (ROS) و گلوتاتیون (GSH) داخل سلولی، فعالیت میتوکندریایی، تشکیل دوک تقسیم و بیان برخی ژن های مرتبط با آپوپتوز و فاکتورهای رشد مختص به تخمک در تخمک و سلول های کومولوس. در هر تکرار آزمایش، حداقل مقدار 100 کمپلکس تخمک-کومولوس (COCs)  برای هر گروه آزمایشی در معرض غلظت های 0 تا 50 میکرومولار CoQ10  بالغ شدند. برای هرآزمایش حداقل 3 تکرار و حداکثر 5 تکرار انجام پذیرفت. نتایج ما نشان داد که نرخ تکوین رویان ها تا مرحله بلاستوسیت و شکوفایی (Hatching) به طور معنی داری در غلظت 30 میکرومولار CoQ10 افزایش می یابد. اضافه کردن 30 میکرومولار کوآنزیم Q10 به محیط بلوغ تخمک باعث بهبود پراکندگی میتوکندری ها و همچنین افزایش پتانسیل غشا آن ها در مقایسه با گروه کنترل شد. به علاوه، نتایج ما نشان داد که سطوح داخل سلولی ROS و GSH در گروه 30 میکرومولار CoQ10 در مقایسه با گروه کنترل کاهش می یابد. علاوه بر این، درصد تخمک های دارای دوک تقسیم نامنظم، متعاقب درمان با CoQ10 کاهش یافت. در نهایت، میزان بیان نسبی ژن های CASPASE3 و BAX در تخمک و سلول های کومولوس، متعاقب درمان با کوآنزیم Q10 به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل کاهش یافت؛ درحالیکه میزان بیان نسبی GDF9 به طور معنی داری در سلول های کومولوس گروه درمان شده با CoQ10 افزایش یافت. در نتیجه اضافه کردن CoQ10 به محیط بلوغ باعث بهبود کیفیت COCها و بهبود شایستگی تکوینی آن ها می شود.

مروری بر متابولیسم طبیعی آهن عملکردآهن عنصری حیاتی است که توسط همه ی سلول های بدن مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین آهن به عنوان یک عنصر کاربردی برای انتقال اکسیژن و خون سازی، یک عنصر ضروری برای واکنش های بی شمار آنزیمی و یک عنصر مهم در متابولیسم انرژی، سنتز DNA و پاسخ های ایمنی سلولی شناخته می شود. برخلاف اهمیت آن، آهن با تشکیل گونه های فعال اکسیژن می تواند باعث آسیب سلولی نیز گردد (واکنش فنتون)، بنابراین تنظیم غلظت آهن بدن باید به دقت کنترل شود.:واکنش فنتونFe2+ + H2O2→Fe3+ + OH• + OHجایگاهبیشتر آهن تام بدن درون هم موجود است که غالبا بصورت هموگلوبین در گلبول های قرمز و میوگلوبین عضلات و به مقدار کمتر درون آنزیم های هموپروتئین هستند. در حیوانات سالم، 60 تا 70 درصد آهن تام بدن به شکل هموگلوبین وجود دارد. پیش رس های اریتروییدی جایگاه اولیه ی بهره برداری از آهن می باشند. از آنجا که این سلول ها سنتز هموگلوبین را برعهده دارند، بیشترین نیاز به آهن را در مقایسه با بقیه ی سلول ها دارند. آهن ذخیره در ماکروفاژها و هپاتوسیت ها به شکل فریتین وجود دارد، 20 تا 30 درصد آهن تام از این طریق در بافت های مختلف مانند کبد، طحال و مغز استخوان ذخیره می شود. هموسیدرین (حاصل تخریب جزیی فریتین) حلالیت کمتری دارد و وقتی ذخایر آهن زیاد هستند ممکن است از فریتین فراوان تر باشد. هپاتوسیت ها آهن را از پلاسما از طریق یک گیرنده ی غشایی (رسپتور ترانسفرین 1) دریافت می کنند. هپاتوسیت ها نه تنها آهن را ذخیره می کنند بلکه همچنین هپسیدین، ترانسفرین و سایر پروتئین های مهم در هوموستاز آهن را سنتز می کنند. علاوه بر ذخیره آهن، ماکروفاژها نقش حیاتی را در چرخه ی آهن که بعنوان بخشی از پاکسازی طبیعی گلبول های قرمز رخ می دهد، بر عهده دارند. از آنجا که تنها مقدار کمی آهن از رژیم غذایی حاصل می شود، چرخه آهن در ماکروفاژها تا حد زیادی مسیول حفظ غلظت مناسب آهن پلاسمایی می باشد. همانند کبد، جذب آهن توسط پیش

بیماری پوسیدگی باله،یکی از بیماریهای عفونی ماهیان است که در تمام نقاط جهان و در فصل گرم بیشتر گزارش شده است. این بیماری با نشانه هایی ازجمله: رنگ پریدگی و خوردگی شعاع های باله ، شنای نامتعادل در هر سن و جنسی دیده می شود. در این تحقیق باکتری های ایجاد کننده بیماری پوسیدگی باله با تاکید بر سه جنس آیروموناس، سودوموناس و فلاوباکتر در کپور زینتی گلگون (کوی) شهر شیراز مورد بررسی قرارگرفته است. متعاقب بروز این بیماری در فروشگاه های فروش ماهی در شهر شیراز از150 نمونه مورد بررسی بطور تصادفی30 نمونه انتخاب و مورد آزمایش قرار گرفتند که نتایج زیر حاصل شد: بیشترین میزان باکتری جدا شده مربوط به باکتری فلاووباکتریوم کولمناریس با 6/43  بود.، سپس باکتری ایروموناس هیدروفیلا با 4/20  و کمترین میزان باکتری جدا شده از باله ماهیان بیمار سودوموناس پوتیدا به میزان1/5  بود.

در پرندگان مبحث تیرویید و کارکرد آن موردمطالعه و پژوهش گسترده ای قرار نگرفته است. در این تحقیق، با عنایت به اینکه کم کاری تیرویید از بیماری های شایع در مرغ عشق است و با علایمی همچون کبد چرب و استیوپروز می تواند بروز نماید، تغییرات رادیولوژیک ایجادشده موردبررسی قرار گرفت. همچنین از گیاه چای سبز که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی به دلیل داشتن فلاونویید ها و آلکالوییدها است استفاده و تاثیر آن بروی استیوپروز ناشی از کم کاری تیرویید بررسی گردید. روش کار این تحقیق، بر روی 20 جفت مرغ عشق نژاد استرالیایی با سن 10 الی 13 ماه و وزنی حدود 30 الی 35 گرم صورت پذیرفت که به طور تصادفی و مساوی در پنج تیمار متشکل از گروه کنترل منفی، کنترل مثبت و سه گروه تیمار با تجویز عصاره الکلی چای سبز در سطح 1، 2و 3 درصد تقسیم بندی شد. عصاره الکلی گیاه چای سبز در سه سطح 1، 2و 3 درصد به مدت 10 روز به تیمارهای موردمطالعه داده شد. برای القای عارضه کم کاری تیرویید از داروی متی مازول استفاده گردید. بعد از القا و بروز علایم مرتبط به کم کاری تیرویید، از تمامی پرندگان در زمان صفر و روز 10 عکس رادیولوژی تهیه گردید.

در این مطالعه با توجه به بروز عارضه استیوپروز متعاقب القای کم کاری تیرویید در مرغ عشق، در استخوان های رادیوس، اولنا، تیبیا و فیبولا علایم کورتکس کاغذی مشاهده شد. با شروع درمان توسط عصاره الکلی گیاه چای سبز، علایم استیوپروز در گروه های موردمطالعه کاهش یافت که این کاهش در گروه درمانی با عصاره الکلی گیاه چای سبز 3 درصد بیشترین نمود را داشت.

شتر یکی از سازش پذیرترین حیوانات صحرا ست و بیماری های ریوی در شتر بیانگر یکی از مهم ترین موارد ارجاعات کلینیکی در این گونه دامی می باشد. در تحقیق پیش رو که در طول دوره نحر شتر در پاییز و زمستان سال 1391  و در کشتارگاه شهرستان قم به اجرا در آمد، از مجموع100 نفر شتر که  به  صورت راندوم و در دفعات مختلف تحت معاینات و بازرسی های پس از کشتار قرار گرفتند، در مجموع 46 لاشه واجد یک یا بیش از یک لزیون ماکروسکپی در ریه تشخیص، و ریه های دارای لزیون ضبط شدند. از موارد مثبت با لزیون های ماکروسکپی، پس از تهیه ماکروگراف های ضروری، نمونه بافت ریوی در ابعاد مناسب اخذ، در فرمالین بافر 10 % تثبیت ، و تحت روش های روتین هیستوتکنیک، بلوک های پارافینی تهیه گردید. در نهایت مقاطع 5 میکرونی آماده و به  روش H&E  رنگ آمیزی شدند. در مطالعه مقاطع رنگ آمیزی شده عمده ترین لزیون های مشاهده شده در ریه شترهای نحر شده عبارت بودند از:  پنومونی بینابینی 31 مورد (39/67%)؛ برونکوپنومونی فیبرینی 19 مورد (3/41%)؛  برونکوپنومونی چرکی 21 مورد (65/45%)؛ پنوموکونیوزیس 15مورد (60/32%)؛ پنومونی انگلی شامل کیست هیداتیک و حضور لارو انگل در مجاری تنفسی  به ترتیب 3 و 2 مورد (52/6% و34/4%)؛ کیست کلسیفه 4 مورد (89/8%)، آتلکتازی 8 مورد (39/17%)، و آمفیزم ریوی18 مورد (13/39%).  در این مطالعه نیز همچون مطالعات گذشته که در شهرستان های تهران و سمنان بعمل آمده بود، مشاهده شد که پنومونی بینابینی شایع ترین لزیون ریوی در شتر و عامل اصلی حذف 39/67%  ریه این حیوان در شترهای ذبح شده در کشتارگاه مورد نظر در شهرستان قم می باشد.